De temperaturen op aarde stijgen sneller dan verwacht, onze lucht wordt steeds ongezonder en we zullen vaker te maken krijgen met extreem weer. Je wordt niet blij van het nieuws over ons klimaat en milieu. Volgens de berichtgeving is het beter om geen vlees meer te eten, je verwarming uit te laten staan en vooral nooit meer een vliegtuig in te stappen. We worden continu geconfronteerd met het feit dat de manier waarop we nu leven niet goed is en we moeten veranderen. Maar werkt dat ook echt?
Gaan we door aangesproken te worden op onze 'slechte' gewoonten duurzamer gedrag vertonen? Het korte antwoord: niet echt. Als de focus ligt op alle negatieve effecten en wat je niet meer mag, werkt dat meestal averechts. Je wordt er niet bepaald enthousiast van en je voelt je vooral aangevallen. Bij het communiceren over duurzaamheid is het daarom van belang om de focus te leggen op wat er wel kan, zonder dat je de negatieve emoties negeert.
Duurzaamheid en negativiteit
Uit onderzoek blijkt dat onze hersenen gevoeliger zijn voor negatief nieuws; we onthouden negatieve gebeurtenissen daarom beter dan de positieve. Dit wordt ook wel de ‘negativiteitsbias’ genoemd. Dit psychologische proces hebben we overgehouden aan de oertijd en is een overlevingstactiek. Ondanks dat we tegenwoordig veel minder te maken krijgen met directe gevaren, is ook jouw brein continu op zoek naar slecht nieuws. Dat verklaart ook waarom de media vooral gefocust is op negatieve berichtgeving.
Onderschat het belang van psychologie bij het creëren van een duurzame(re) wereld niet. De reden dat ik dit zeg, is omdat onze overtuigingen over verandering een grote impact hebben op ons leven. Ze beïnvloeden ons vermogen om een verschil te maken. Of in andere woorden: wat je denkt, is wat je creëert.
Duurzaamheid en angst voor verandering
Als je te horen krijgt wat je allemaal moet veranderen om duurzamer te leven, bekruipt je al snel het gevoel dat je erop achteruitgaat. In Nederland zijn we gewend geraakt aan bepaalde luxe, zoals toegang tot tropisch fruit in de winter, verre vliegvakanties naar Thailand en een eigen auto (met airco!) om naar het werk te rijden. Veel mensen denken dat ze niet zonder kunnen, terwijl sommige van deze zaken enkele jaren geleden niet eens mogelijk waren.
De mens is van nature bang voor verandering en het onbekende. Het geldt niet voor iedereen, maar de meeste mensen zijn gewoontedieren. Bij verandering moet je uit je comfortzone stappen, en dat voelt in eerste instantie niet fijn. Vaak zijn we bang om iets kwijt te raken, maar denken daarbij niet aan wat we ervoor terug krijgen.
Duurzaamheid en positieve psychologie
In het kort zien we klimaatverandering als een bedreiging voor onze ‘luxe’ levensstijl. Dat is een natuurlijke reactie, maar het is ook iets waar we wat aan kunnen doen. We kunnen de focus verleggen van bedreigingen naar kansen. Dat is precies waar de focus van positieve psychologie op ligt. Positieve psychologie richt zich op mogelijkheden en positieve ervaringen in plaats van verlies en schaarste.
Voordelen van positief communiceren
Je richten op de positieve aspecten van duurzaamheid heeft veel voordelen. Ten eerste is het veel leuker om bezig te zijn met nieuwe kansen en mogelijkheden dan te benadrukken wat er nog niet goed gaat. Een positieve focus werkt aanstekelijk en zorgt over het algemeen voor een positievere instelling. Daarnaast verruimt het je geest en leidt het tot meer creativiteit.
Dat kan leiden tot leuke succeservaringen. Zo heb ik bijvoorbeeld ontdekt dat je in Zeeland en Vinkeveen ook van een fijne vakantie kan genieten, dat een plasticvrije shampoobar goed werkt en je er geld mee bespaart, en dat vegetarische opties mij beter smaken dan vlees.
Duurzame communicatie: blijf positief
Samengevat: bij het communiceren over duurzaamheid is het belangrijk om je te richten op de mogelijkheden en kansen in plaats van de beperkingen. Dat zorgt in de meeste gevallen voor meer enthousiasme en betrokkenheid.
Daarbij is het echter wel belangrijk dat je de negatieve kanten niet negeert. Mensen willen zich graag gehoord en serieus genomen voelen. Voelen ze dat niet, dan raken ze minder betrokken en zullen ze ook minder gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan met jouw boodschap. Luister dus ook goed naar de tegengeluiden en reageer met doordachte onderbouwingen. Niemand is perfect en 100% duurzaam bestaat niet. Wees daarin dan ook eerlijk en transparant.