Controlfreak? Loslaten kun je leren

Wat ik over twee weken op woensdag om 8 uur aan het doen ben? Normaal gesproken zou ik het je zo kunnen vertellen. Ik ben zo iemand die overal plannen voor maakt. Agenda’s, to-dolijstjes, notitieboeken, klappers met gekleurde tabbladen en productiviteitsapps… Ik ben er fan van. Die mooi georganiseerde hulpmiddelen geven me het gevoel dat ik het heft in handen heb. Dat ik weet waar ik naartoe ga.

Toegegeven: ik plan alsof mijn leven ervan af hangt. Hoe drukker ik me van binnen voel, hoe meer ik probeer te beheersen wat er buiten gebeurt. Sommige mensen kijken weg als er chaos heerst; ik graaf me in. Ik probeer ervoor te zorgen dat dingen op ‘de juiste’ manier gebeuren, dat er geen mogelijkheid meer bestaat dat er fouten worden gemaakt of afgeweken wordt van het plan. Jep, ik weet het, dat is duidelijk een vorm van perfectionisme. En sinds ik fulltime aan de slag ben als ondernemer, ben ik dit steeds meer gaan inzien en dit gedrag gaan analyseren. Ik deel mijn inzichten graag met jou; want pas als je je ergens bewust van bent, kun je er iets aan doen!

Ben jij een controlfreak?

Als je op dit artikel hebt geklikt, is de kans groot dat je jezelf identificeert als een controlfreak of perfectionist. Geen controle hebben over een bepaalde situatie kan stressvol zijn. Maar wanneer de noodzaak om elk klein detail te dicteren je leven begint over te nemen, is het tijd om eens goed te kijken naar waarom je zoveel probeert te micromanagen, en een manier te vinden om de touwtjes wat los te laten.

Is streven naar perfectie dan altijd negatief? Volgens mij niet. Er zitten namelijk ook goede kanten aan: als je grondig te werk gaat en verantwoordelijkheid durft te nemen kun je grote prestaties behalen. Maar dat is iets anders dan dat je ook van jezelf verwacht dat je perfect moet zijn. Dan zijn de eisen die je aan jezelf stelt te hoog, waardoor je op de lange termijn zelfs overspannen kan raken.

Als je eenmaal stopt met proberen controle te hebben over alles wat er in je dagelijkse leven gebeurt, maak je ruimte voor de dingen die je normaal gesproken misloopt doordat je het te druk hebt met alles in de gaten houden.

Verander je perspectief

Als je last hebt van je overdreven controlebehoefte en je daar vanaf wil komen, dan gaat het er – kort gezegd – om dat je anders moet leren denken. Als controlfreak probeer je je buitenwereld te managen om je innerlijke wereld te kalmeren. Dat heet primaire controle.

Secundaire controle is meer gericht op het besturen van je eigen interne reactie op de buitenwereld – dus in feite het beheren van je eigen gedachten en gevoelens over de onzekerheid om je heen. Dit is een veel realistischer doel, omdat dit wél binnen je controle ligt. Diep ademhalen, ervoor kiezen om kleine dingen los te laten en je vermogen om ongemak te tolereren vergroten zijn allemaal manieren waarop je je behoefte aan controle kunt beheersen.

Wees je bewust van de gevolgen

Als je het werk van anderen steeds opnieuw doet of weigert te delegeren, komt dit over alsof je denkt dat anderen niet competent zijn en dat je ze niet vertrouwt. Dat is denk ik niet de boodschap die je wil uitstralen. Om nog maar te zwijgen over de persoonlijke gevolgen voor jouzelf, want hoe meer dingen je probeert onder controle te houden, hoe meer dingen er te controleren zijn.

Begin met delegeren

Of je het nu wil of niet: maak gebruik van de mogelijkheden om taken op het werk of thuis door een ander te laten doen. Zelfs als het dan niet precies zo wordt gedaan zoals jij dat zou willen. Herinner jezelf eraan dat je relatie met andere mensen en je eigen welzijn er baat bij hebben als je leert je normen te versoepelen en meer los te laten.

Maak een plan

Dit is iets waar je waarschijnlijk al goed in bent: maak een plan! Hoe ga je oefenen om vaker los te laten? Wat is je specifieke doel? In welke situaties wil je ander gedrag laten zien? Hoe ga je dat doen, en wanneer wil je dat gedaan hebben? Met welk resultaat ben je tevreden? Een stappenplan kan je helpen om te zorgen voor verandering. Beschrijf het zo concreet mogelijk en ga ervoor!

Gewoon doen!

Perfectie is relatief. Wat volgens je collega perfect is, is volgens jou misschien niet goed genoeg. Niet de situaties op zich, maar jouw ideeën over die situaties bepalen hoe je je voelt en hoe je je gedraagt. Het is belangrijk om je daarvan bewust te zijn.

Spontaniteit betekent niet dat je de controle volledig los hoeft te laten. Het betekent dat je bewegingsruimte over moet laten om iets te laten gebeuren wat niet gepland is. Sla tijdens je volgende reis de agenda eens over. Misschien plan je gewoon één activiteit die je elke dag wil doen en zie je de rest vanzelf. Door klein te beginnen en steeds iets op een andere manier aan te pakken, zal het steeds beter lukken om te ontspannen.

Zie jij jezelf als een controlfreak of perfectionist? En hoe ga je daarmee om?